Stanowisko Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych odnośnie do założeń do projektu rozporządzenia w sprawie szczegółowego sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów oraz kiedy wymóg selektywnego zbierania uznaje się za spełniony.
Środowisko przetwórców tworzyw sztucznych jest szczególnie zainteresowane podwyższeniem poziomów selekcji i odzysku odpadów, w szczególności odpadów tworzyw sztucznych. Wynika to nie tylko z faktu, że niekontrolowane odpady trafiając do środowiska negatywnie wpływają na wizerunek branży, ale również nie dają możliwości ich wykorzystania w produkcji. Poziom podaży surowców z odzysku może pozytywnie wpłynąć na ogólny poziom cen surowców niezbędnych dla przetwórców. Biorąc powyższe pod uwagę staramy się pilnie śledzić nowe regulacje w tym zakresie.
W naszej ocenie podstawowa selekcja bieżących odpadów w gospodarstwach domowych powinna ograniczyć się do trzech strumieni:
-
1/Odpady tworzyw sztucznych, wielomateriałowe i metali
-
2/Odpady ze szkła opakowaniowego
-
3/Odpady organiczne
Oczywiście pozostałe odpady takie jak wielkogabarytowe, niebezpieczne, sprzęt elektryczny i elektroniczny, przeterminowane leki, baterie i akumulatory itd. tworzą odrębne strumienie, których zarządzanie zostało w pewnym stopniu zorganizowane.
Wyodrębnienie oddzielnie strumieni metali i tworzyw sztucznych wydaje się kłopotliwe (niewielki strumień odpadów metalowych) ze względu na dość proste sposoby ich separacji w instalacjach odzysku, z drugiej zaś strony znaczne obowiązki związane z selekcją, które zostaną nałożone na mieszkańców mogą być zbyt uciążliwe dla nich i trudne do wyegzekwowania. Obecne trendy w krajach UE dotyczące zarządzania strumieniami odpadów komunalnymi wskazują na łączenie u źródła odpadów tworzyw sztucznych, metalu i opakowań wielomateriałowych w jeden strumień.
Wyodrębnienie u źródła ze strumienia odpadów istotnych odpadów tworzyw sztucznych, takich jak butelki do napojów, a w przyszłości także tacki PET uzasadniałoby natomiast oddzielną zbiórkę wyrobów z PET, których recykling jest obecnie najtańszy, a cena odpadu najwyższa. W wielu krajach, jak np. w Niemczech służy temu celowi system kaucyjny, natomiast w ramach obecnego systemu zarządzania odpadami w Polsce mógłby to być zdefiniowany oddzielny strumień selekcji u źródła wyrobów z PET.
Należy także rozważyć udział styropianu w strumieniu selektywnych odpadów PMD, ponieważ może zanieczyścić strumień tworzyw sztucznych w stopniu utrudniającym ich wykorzystanie, a jednocześnie nie nadaje się na obecnym etapie do recyklingu mechanicznego.
W naszej ocenie w systemie zarządzania odpadami bardzo ważne miejsce zajmuje edukacja społeczeństwa nie tylko medialna, ale także poprzez monitorowanie procesu selekcji u źródła.
Bez tego elementu trudno wyobrazić sobie postęp w postawach konsumentów. Trudno także będzie osiągnąć stały wzrost poziomu selekcji. W naszej ocenie konsumenci w obecnym systemie nie mają żadnych bodźców, aby w ogóle selekcjonować odpady (niewielkie różnice w opłatach pomiędzy opłatami za selektywną zbiórkę i nieselektywną), a co dopiero ciągle podwyższać poziomy segregacji odpadów. Wpływa na to między innymi całkowity brak monitorowania wyselekcjonowanych strumieni oraz osiąganych poziomów selekcji przez gospodarstwa domowe. Niezbędne jest znacznie silniejsze niż obecnie zróżnicowanie opłaty na odbiór odpadów selektywnych i nieselektywnych, tak, aby opłata za odbiór odpadów nieselektywnych w pełni pokrywała koszt selekcji poza źródłem wytworzenia, a także związane z nią koszty przeciwdziałania zanieczyszczeniu środowiska. W przypadku tworzyw sztucznych są to zwiększone koszty mycia spowodowane zanieczyszczeniem odpadami organicznymi. Sądzimy, że gminy powinny dążyć do zwiększenia przede wszystkim ilości gospodarstw domowych deklarujących selekcję odpadów oraz monitorować ten trend. Wydaje się to niezbędne biorąc pod uwagę punkt 11 Projektu Rozporządzenia, gdzie mówi się o spełnieniu wymogu 50 % masy selektywnych odpadów. Można wyobrazić sobie sytuację, że gospodarstwa domowe będą masowo rezygnować za zbiórki selektywnej mając do wyboru odbiór nieczystości zmieszanych za niewiele wyższą opłatę.
Rekomendujemy Ministerstwu stworzenie strony internetowej z zaleceniami dla gmin lub wzorcem informacji, która powinna pojawić się na stronach gmin w sprawie prawidłowego zarządzania odpadami. Jednym z istotnych zagadnień powinien być sposób monitorowania przez operatorów zbiórki odpadów wyselekcjonowanych frakcji na tyle skuteczny, aby trafiały do rejonowych instalacji w stopniu najmniej zanieczyszczonym innymi odpadami. Należałoby także rozważyć w dalszym etapie budowania systemu zarządzania odpadami możliwość przekazywania wyselekcjonowanych odpadów bezpośrednio recyklerem, co ograniczy koszty zarządzania systemem.
Z naszych obserwacji wynika także, że RIPOK-i obecnie prezentują różny poziom zaawansowania technologicznego, co także musi mieć odzwierciedlenie w ewentualnym zastosowaniu modelu zbiórki. Wobec tego im wyższy poziom technologiczny RIPOK na danym obszarze tym może być zastosowany model mniej rozdrobnionej na frakcje selekcji u źródła. Wydaje się niewątpliwe, że dla optymalnego osiągnięcia wyniku selekcji musi mieć miejsce ścisłe współdziałanie pomiędzy operatorami i RIPOK. Jednakże należy podkreślić, że powinno się tworzyć preferencyjne warunki dla RIPOK-ów, których możliwości technologiczne dają możliwości maksymalnego obniżenia frakcji odpadów nieużytecznych. Toteż sytuacje, gdzie odbywają się przetargi, w których porównuje się ceny przerobu odpadów w RIPOK bez zdefiniowania parametrów przeprowadzonych w nich operacji tzn. otwieranych przez tę obróbkę możliwości recyklingu odpadów nie powinny mieć miejsca.
Zgadzamy się z sugestią, że powinno nastąpić różnicowanie gmin w kwestii zbierania frakcji roślinnej na miejskie i wiejskie. Także sezonowe zbieranie popiołów powinno ograniczyć się do okresu grzewczego, jednakże tylko tam, gdzie jest to uzasadnione technologicznymi uwarunkowaniami RIPOK.
Co do kolorów zastosowanych worków, to powinny być one zbieżne z obecnymi trendami w innych państwach UE. Zdajemy sobie sprawę, że nie ma w tym zakresie pełnej unifikacji. Jakkolwiek można zauważyć, że frakcja tworzywa, metal i opakowania wielomateriałowe, czyli tzw. PMD zwyczajowo trafia w niektórych krajach(Belgia, UK- także papier i butelki) do niebieskich worków. Natomiast w Niemczech ta frakcja umieszczana jest w żółtych workach, gdzie oznaczenie koloru niebieskiego jest przeznaczone dla odpadów makulatury. Sądzimy, że kontynuowanie wzorców niemieckich jest słuszne, biorąc pod uwagę sąsiedztwo tego kraju. Także w Niemczech kolorem brązowym oznacza się pojemniki na odpady organiczne.
Odnośnie klasyfikacji strumieni odpadów należy wyeliminować ze strumienia odpadów tworzyw sztucznych, wielomateriałowych i metali także tekstylia, buty, zabawki i długopisy, które ze względu na złożony skład tworzyw sztucznych, jak również zawartość innych materiałów nie są odpowiednim materiałem na obecnym etapie do dalszego wykorzystania w recyklingu.
W przypadku dalszych pytań jesteśmy do dyspozycji Ministerstwa.
Dalszych informacji w powyższej sprawie udziela:
Robert Szyman
Dyrektor Generalny PZPTS
Tel.: +48 603 626 656
Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych
ul. Zbyszka Cybulskiego 3,
00-727 Warszawa
e-mail:
www.pzpts.pl
