Prawie 3/4 ankietowanych przez Instytut Pollster (74%) poparłoby opłatę depozytową (kaucję) za butelki plastikowe i puszki aluminiowe po napojach, gdyby taka regulacja weszła w życie. Z kolei 87% deklaruje, że chętnie zaniesie puste opakowanie do sklepu, by odzyskać kaucję.
Główne założenie systemu depozytowego to więcej recyklingu, mniej odpadów. Zamiast wyrzucić puste opakowanie po napoju (plastikowe czy aluminiowe) do właściwego kontenera, taką butelkę i puszkę jednorazowego użytku można będzie zwrócić w sklepie lub wrzucić do butelkomatu, otrzymując za nią zwrot kaucji. Opakowanie trafi do recyklera, a po obróbce - z powrotem do obiegu. W Norwegii, która ma efektywny i dobrze działający system recyklingu, niektóre partie tworzyw sztucznych (w szczególności butelki PET) zostały w ten sposób poddane recyklingowi nawet 50 razy.
W Polsce system depozytowy na opakowania jednorazowego użytku dopiero ma powstać. Mobilizuje do tego Unia Europejska, ustalając w perspektywie kilku najbliższych lat wysokie poziomy zbiórki butelek z tworzyw sztucznych po napojach, wynoszące 77% do 2025 r. i 90% do 2029 r. Co więcej, od 2025 r. wszystkie butelki plastikowe muszą być wykonane w minimum 25% z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 r. w 30%.
Wyniki badania Instytutu Pollster pokazują sporą aprobatę dla recyklingu oraz deklarację zaangażowania w proces zbiórki opakowań po napojach.
"74% badanych pozytywnie oceniło pomysł dodatkowej opłaty pobieranej od konsumenta za napój w opakowaniu jednorazowym (np. puszce lub butelce plastikowej) i zwracanej przy oddaniu opakowania. 48% uznało, że to 'bardzo dobry pomysł', kolejne 26% - 'raczej dobry pomysł'. Przeciwników takiej opłaty było mniej, łącznie 19%" - czytamy w komunikacie.
Respondenci w zdecydowanej większości nie tylko pozytywnie odnoszą się do pomysłu samej opłaty, co chętnie chcieliby uczestniczyć w procesie recyklingu, zanosząc puste opakowania do punktów zbiórki.
"Na pytanie 'Gdyby wprowadzono regulację, zgodnie z którą byłaby pobierana kaucja za napój w opakowaniu jednorazowym - plastikowym i aluminiowym, to czy chętnie oddawałbyś opakowania do sklepu, aby odzyskać kaucję?' - przeważająca większość 87% respondentów odpowiedziała twierdząco (58% - 'zdecydowanie tak', 29% - 'raczej tak'). 10% ankietowanych miało odmienne zdanie (6% odpowiedziało 'raczej nie', zaś 4% - 'zdecydowanie nie'). Wyniki pokazują, że stworzenie alternatywy i szerokiego wyboru modelu zbiórki - nie tylko poprzez automaty, ale także ręcznie w sklepach - będzie korzystne dla rynku oraz konsumenta" - czytamy dalej.
Dawid Piekarz, autor analizy na temat nowego systemu depozytowego, w rozmowie z ISBnews wskazuje, jak ten system mógłby funkcjonować w praktyce.
"Operatorem systemu powinna być spółka non profit powołana przez producentów napojów lub producentów i detalistów, która nie będzie nastwiona na zysk, ponieważ będzie jej zależało, aby system był tani i przyjazny dla konsumentów" - powiedział ISBnews Piekarz.
Wiceprezes Instytutu Staszica dodał, że "system powinien być powszechny, tzn. konsument musi mieć możliwość realnego zwrotu opakowania w dowolnym lub przynajmniej dostępnym i bliskim sklepie". "Tylko wtedy bowiem nie tyko będzie efektywny, tj. będzie pozwalał na spełnienie unijnych norm w zakresie pozyskiwania i recyklingu opakowań, ale będzie także spełniał rolę edukacyjną, wskazując m.in. na indywidualne korzyści ze zwrotu opakowań" - wskazał Piekarz.
Założenia Instytutu Staszica pokrywają się z oczekiwaniami Polaków. Połowa badanych przez Instytut Pollster uznała, że system powinien być zorganizowany przez "przedsiębiorstwa produkujące i sprzedające produkty w opakowaniach jednorazowych" (52%). W takiej roli 32% uczestników badania widziałoby "państwo". Natomiast 70% badanych uważa, że "w każdym sklepie/ placówce prowadzącej sprzedaż takich produktów" powinna być możliwość zwrotu jednorazowych opakowań objętych kaucją.
Według Instytutu, wcześniejsze propozycje objęcia depozytem także opakowań szklanych, to zły pomysł.
"Biorąc pod uwagę zakres systemu, powinien on obejmować wyłącznie opakowania plastikowe. Apelujemy, by nie dotyczył on opakowań szklanych jednorazowego użytku, ponieważ te opakowania w depozycie to utrata konkurencyjności rodzimych sklepów. Zbiórka i przechowywanie opakowań szklanych będzie najbardziej uciążliwe dla małych sklepów, a te stanowią istotną część na polskim rynku (40% sprzedaży)" - czytamy w opinii Instytutu.
W końcu marca br. minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka informował, że jego resort przygotowuje projekt objęcia systemem kaucyjnym butelek plastikowych o pojemności do 3 litrów. Jak zapowiadał, przepisy w tym zakresie zostaną przyjęte przez jeszcze w tym roku, aby nowy system mógł wejść w życie w roku 2022.
Jeśli chodzi o oczekiwaną wysokości samej kaucji, najwięcej osób w badaniu Instytutu Pollster jest skłonne zaakceptować jej wysokość na poziomie do ok. 1 zł za opakowanie (40% - do 0,49 zł/opakowanie, 35% - od 0,50 do 0,99 zł/opak.). Z kolei 9% może pogodzić się z opłatą wynoszącą od 1 do 1,99 zł/opak., a zdaniem 5% powinna ona wynosić co najmniej 2 zł/opak.
Instytut Badań Pollster zrealizował sondaż w dniach 15-16 marca 2021 r. metodą CAWI, na próbie 1 036 dorosłych Polaków.
Systemy depozytowe na opakowania jednorazowego użytku obowiązują już w 10 państwach na terenie Europy. Korzysta z nich ponad 133 mln osób, czyli średnio co czwarty mieszkaniec Unii Europejskiej. (ISBnews)
