Sankcje Za Nieprzetworzone Odpady

Od 2021 roku zacznie obowiązywać unijna opłata (tzw. Plastic Levy), która będzie naliczana za każdy kilogram nieprzetworzonego plastiku. Polska oraz pozostałe kraje UE będą zobowiązane zapłacić 800 euro za tonę tworzyw sztucznych, które nie zostały poddane recyklingowi. W praktyce może to oznaczać ogromne koszty w skali roku. Receptą na szybkie i efektywne zminimalizowanie ewentualnych kar jest wprowadzenie systemu kaucyjnego. Stanowisko w tej sprawie skierowane do rządu polskiego podpisało szereg organizacji, m.in. Polskie Stowarzyszenie Zero Waste czy WWF Polska.

Za sprawą Dyrektywy Unii Europejskiej i Rady Europy, do 2025 roku państwa członkowskie UE zobowiązane będą do zebrania 77 proc. odpadów z tworzyw sztucznych, wprowadzonych do obiegu w danym roku. W 2029 roku poziom zbiórki powinien wzrosnąć do 90 proc. Jak najszybsze wprowadzenie jednolitego systemu selektywnej zbiórki, z wykorzystaniem systemu kaucyjnego, pozwoli uniknąć wielomilionowych kar nakładanych przez Unię Europejską. 

Perspektywa dla Polski

W Polsce rocznie do obiegu trafia ponad 240 tys. ton samych butelek PET, które tylko w 50 proc. poddawane są recyklingowi. Przy obecnych poziomach zbiórki opakowań po napojach z tworzyw sztucznych, gdyby dyrektywa obowiązywała już dziś, Polska musiałaby zapłacić około 110 mln euro kary za same plastikowe butelki.

– Szacujemy, że w ciągu trzech lat od wprowadzenia systemu kaucyjnego, poziom zbiórki wszystkich odpadów w postaci opakowań po napojach może wzrosnąć nawet do 89 proc., uzyskalibyśmy zatem prawie 600 tysięcy ton czystego surowca do procesów recyklingu materiałowego – ocenia Anna Larsson, Dyrektor ds. ekonomii cyrkularnej w Reloop Europe, organizacji non-profit, której celem jest działanie na rzecz promocji gospodarki w obiegu zamkniętym. I dodaje: – Wprowadzenie systemu opiera się na realizacji Rozszerzonej Odpowiedzialności Producentów i nie wymaga dofinansowania podmiotów publicznych. Wprowadzenie efektywnego systemu kaucyjnego może więc uchronić zarówno środowisko, jak i budżet państwa. 

Choć gospodarka w obiegu zamkniętym głęboko przekształca modele biznesowe i stawia nowe wyzwania przed przedsiębiorcami, to przejście na model gospodarki, oparty o zamknięty obieg może okazać się jedną z najkorzystniejszych transformacji, od czasu rewolucji przemysłowej. Wtórny obieg materiałów zapewnia samowystarczalność lokalnych rynków i umożliwia wzrost gospodarczy – jak pokazują badania, Unia Europejska mogłaby zaoszczędzić 630 miliardów dolarów netto rocznie, czyli 3 proc. PKB.

Polski przemysł liczy na szybkie decyzje 

– Koniecznie jest jak najszybsze rozpoczęcie konsultacji społecznych oraz otwarcie dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi stronami w Polsce. Producenci, przetwórcy tworzyw sztucznych, organizacje ekologiczne, przedstawiciele firm zajmujących się zbiórką, sortowaniem i przetwarzaniem odpadów oraz samorządy mają wspólny interes w wypracowaniu odpowiednich rozwiązań w celu zminimalizowania sankcji ze strony Unii Europejskiej – mówi Robert Szyman, dyrektor generalny Polskiego Związku Przetwórców Tworzyw Sztucznych.

Badania opinii wykazały olbrzymie poparcie dla takiego modelu zbiórki w Polsce, a zdaniem polskich producentów system kaucyjny jest niezbędny dla wykonania zobowiązań dyrektyw UE. Polscy przedsiębiorcy oczekują na konkretne decyzje ze strony rządzących. Wykorzystywanie przez przemysł materiałów z recyklingu nie jest już tylko kwestią wizerunku marek, a konkretną strategią biznesową, która w obliczu wyczerpywanych surowców naturalnych staje się przyszłością. Jednak bez efektywnego systemu depozytowego niemożliwe jest zamknięcie obiegu opakowań i ograniczenie wpływu tworzyw sztucznych na środowisko. Ponadto niewydolny system selektywnego zbioru odpadów przyczynia się do zwiększenia kar ze strony Unii Europejskiej. 

Systemy kaucyjny w Unii Europejskiej

W Danii, Niemczech czy Finlandii poziomy zbiórki opakowań w systemie kaucyjnym przekraczają 85 proc. Dobrym przykładem jest również Litwa, w której to rozwiązanie wprowadzone w 2016 roku pozwoliło osiągnąć pokaźny wynik, który dziś utrzymuje się na w granicach 92 proc. Dyrektywa UE w sprawie produktów jednorazowego użytku wprost rekomenduje systemy kaucyjne, jako sposób na sprostanie wyzwaniu związanym z zanieczyszczeniem środowiska tworzywami sztucznymi. Dzięki doświadczeniom krajów europejskich wiemy, że obowiązujący w nich mechanizm kaucyjnej zbiórki w skuteczny sposób realizuje podstawowy cel dyrektywy UE – zmniejszenie wpływu jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Na podstawie działań innych krajów w tym zakresie, można także łatwo wyciągnąć wnioski i wykorzystać to w Polsce, np. w kontekście ustanowienia odpowiedniej kwoty kaucji. W Szwecji, dzięki systemom kaucyjnym, obieg butelek z tworzywa PET został już zamknięty. Na etapie wdrażania tego sytemu są również m.in. Anglia, Szkocja, Portugalia oraz Łotwa. 

Link do stanowiska w sprawie systemu kaucyjnego w Polsce z pełną listą sygnatariuszy: https://kaucyjny.pl/wp-content/uploads/2020/11/Stanowisko-w-sprawie-systemu-kaucyjnego-na-opakowania-po-napojach-w-Polsce-.pdf

Dodatkowych informacji udzielają:

Rafał Buława, Komunikacja Plus, Tel.: +48 601 966 922, E-mail: